Klasa integracyjna formą kszałcenia dzieci niepełnosprawnych

Klasa integracyjna formą kszałcenia dzieci niepełnosprawnych

Opracowały:
mgr Marzanna Socha dyrektor szkoły
mgr Monika Łuczyńska pedagog specjalny Szkoła Podstawowa nr 2 w Zelowie

"Życie jest szansą, korzystaj z niej,
Życie jest wyzwaniem, stawiaj mu czoło.
Życie jest zadaniem, spełnij go (...)
Życie jest bogactwem, pilnuj go.
Życie jest miłością, ciesz się nią."

Matka Teresa z Kalkuty

Aneksy

        Przełomowym wydarzeniem w długiej i ciężkiej walce osób niepełnosprawnych o swoje prawa było ogłoszenie w 1991 roku Międzynarodowego Roku Osób Niepełnosprawnych. Powstało wtedy wiele organizacji, których działania skupiały się na pomocy ludziom z różnymi niepełnosprawnościami.
        W ostatnich latach daje się zauważyć ożywiony ruch w dziedzinie integracji. Powstają nowe placówki, które zapewniają dzieciom niepełnosprawnym prawidłową opiekę wychowawczą w normalnej grupie rówieśniczej. Placówki te zwane integracyjnymi przyjmują na siebie zarówno zadania jakie stoją przed placówkami masowymi, jak i te, które mają zapewnić specjalistyczną pomoc dzieciom niepełnosprawnym. Integracja to nie tylko przedszkola, ale również szkoły, towarzystwa, organizacje społeczne itp.
        W Polsce ponad 3 procent populacji wszystkich uczniów wymaga specjalnych form kształcenia. Są to uczniowie w normie intelektualnej (np. niewidomi, niesłyszących, z niepełnosprawnością ruchową, z przewlekłymi chorobami psychosomatycznymi) oraz uczniowie z upośledzeniem umysłowym, z autyzmem i niepełnosprawnością sprzężoną.

PROCEDURA TWORZENIA KLASY INTEGRACYJNEJ NA PRZYKŁADZIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2 W ZELOWIE

Procedura tworzenia klasy integracyjnej w nasze szkole tak naprawdę zaczęła się już dwa lata temu. Jak przebiegały prace:
        I. Pierwszym krokiem było nawiązanie współpracy ze stowarzyszeniem przyjaciół osób niepełnosprawnych w Zelowie. Odwiedzaliśmy każdego roku SPON w okresie Bożego Narodzenia z okolicznościowym przedstawieniem, wspieraliśmy organizację Dnia Dziecka. Zorganizowaliśmy Warsztaty Integracyjne, których efektem było zamieszczenie prac plastycznych w 3 edycji kalendarza szkolnego wydawanego przez naszą szkołę.
        II. Następnym krokiem było badanie opinii i ustalenie stopnia akceptacji niepełnosprawności.
Badanie przeprowadzone zostało wśród nauczycieli naszej szkoły, uczniów i ich rodziców.
                Czy w środowisku Szkoły Podstawowej istnieje akceptacja na utworzenie klasy integracyjnej?
        Aby udzielić prawidłowej i wyczerpującej odpowiedzi na to pytanie muszę znaleźć odpowiedzi na kilka pytań szczegółowych, które sformułowałyśmy w następujący sposób:
1. Czy osoby pełnosprawne powinny mieć kontakt z niepełnosprawnymi i dlaczego?
2. Czy badani rozumieją pojęcie integracji i jaki mają do niej stosunek?
3. Czy nauczyciele będą chcieli prowadzić w klasie integracyjnej zajęcia i jakie dostrzegają korzyści?
        Aby uzyskać pełną informację zostały przygotowane narzędzia badawcze tj. test niedokończonych zdań dla uczniów, kwestionariusz wywiadu dla nauczyciela i kwestionariusz ankiety dla rodziców (aneks).
        Test niedokończonych zdań, przeprowadzony został wśród uczniów klas szóstych Szkoły Podstawowej. Dzieci odpowiadały chętnie na pytania po uprzednim wyrażeniu zgody. Żadne nie zostało zmuszane (namawiane) do udzielania odpowiedzi. Zadaniem uczniów było dokończenie 12 rozpoczętych zdań. Test przeprowadzony był w klasie podczas lekcji wychowawczej. Przebiegał bez czynników zakłócających. Analizując zgromadzone dane, nie dokonywałyśmy podziału na płeć ani klasy. Interesowali nas uczniowie jako całość
        Kwestionariusz ankiety dla rodziców zawierał 10 pytań zamkniętych. Zadaniem badanego było zakreślenie właściwej według niego odpowiedzi. Badania odbywały się w domach rodzinnych lub w szkole. Przebiegały w dobrym nastroju, przyjacielskiej i miłej atmosferze. Ankieta była anonimowa.
        Zastosowano również kwestionariusz wywiadu dla nauczycieli, składający się z 18 pytań otwartych. Wywiad był anonimowy, odbywał się w domach rodzinnych lub miejscu pracy respondentek.
Po zebraniu potrzebnych danych przystąpiono do opracowania wyników badań. Pytania nie sprawiały respondentom większych trudności, w żadnym przypadku nie odnotowano nieważnych odpowiedzi.
        Badane osoby, niezależnie od wieku i płci, są zgodne co do tego, że osoby niepełnosprawne powinny mieć kontakt z osobami pełnosprawnymi, uważając także, że osoby zdrowe odnoszą korzyści z kontaktów z osobami niepełnosprawnymi. Odpowiedzi takie stanowią 100%.
        Okazuje się, że prawie w 100% również badane osoby rozumieją pojęcie "integracja", zaznaczając właściwą odpowiedź. Zaledwie w 3 przypadkach (2 mężczyzn i 1 kobieta z zawodowym wykształceniem) pojawiła się odpowiedź: "integracja" to: eliminowanie ludzi niepełnosprawnych ze społeczeństwa.
        Rozkład odpowiedzi na pytanie dotyczące stosunku do integracji jest następujący (brano tutaj pod uwagę tylko 22 osoby, które udzieliły poprawnej odpowiedzi na pytanie "Co to jest integracja?"). Okazuje się, że poziom wykształcenia ma związek ze stosunkiem do integracji. Osoby z wykształceniem wyższym i średnim wykazały w 100% pozytywny stosunek do integracji. Osoby z wykształceniem zawodowym w 62,5% (5 osób) wykazują pozytywny stosunek do integracji, natomiast 25% (2 osoby) obojętny i 1 osoba (12,5%) nie miała zdania. Pocieszające jest to, że nikt z badanych nie przejawiał negatywnego stosunku do integracji.
Jak wykazały badania, nie ma związku płci ze stosunkiem do integracji. Taki związek natomiast zaobserwowano w przypadku pytania 6: Czy uważa się Pan (Pani) za osobę tolerancyjną? Rozkład odpowiedzi na pytanie przedstawia poniższa tabela:

Tabela nr 1. Przekonanie o własnej tolerancji

*PŁEĆ*	*KOBIETY* %	*MĘŻCZYŹNI* %	OGÓŁEM %
zdecydowanie TAK	53,9	75,0	64,0
raczej TAK	15,4	8,3	12,0
raczej NIE	7,7	0	4,0
zdecydowanie NIE	0	0	0
nie mam zdania	23,0	16,7	20,0
RAZEM	100	0	100

Jak wynika z tabeli nr 1 75% badanych mężczyzn uważa się za zdecydowanie tolerancyjnych i 8,3% za tolerancyjnych, natomiast 53,9% kobiet za zdecydowanie tolerancyjne i 15,4% za raczej tolerancyjne. 1/5 ogółu badanych nie ma zdania w tej kwestii. Podsumujmy: za bardziej tolerancyjnych uważają się w badanej przez nas zbiorowości mężczyźni.
Kolejnym interesującym problemem było zdrowie i związek między poziomem wykształcenia a znaczeniem zdrowia innych osób. Rozkład odpowiedzi na pytanie 8 przedstawia poniższy wykres.

Wykres nr 1. Znaczenie zdrowia innych osób a poziom wykształcenia:

Jak wynika z powyższego wykresu, aż 50% osób z wykształceniem zawodowym, stwierdza, że zdrowie innych nie ma dla nich znaczenia. Natomiast 12,5% osób z tej grupy uważa zdrowie za bardzo ważne i 37,5% za ważne. Aż 88,8% osób z wyższym wykształceniem ceni zdrowie innych osób, uważając je za ważne lub bardzo ważne.
Podsumowując: im wyższy poziom wykształcenia, tym większe jest znaczenie zdrowia innych dla samych respondentów.

Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie dotyczące kontaktów z osobą niepełnosprawną przedstawia poniższy wykres kołowy.

Wykres nr 2 Kontakty z osobami niepełnosprawnymi:

Nie analizowano odpowiedzi na powyższe pytanie pod względem płci czy stopnia wykształcenia, gdyż taki związek w przypadku naszych badanych nie wystąpił. Ogólnie można tylko stwierdzić, że prawie połowa tj. 48% ma sporadyczne kontakty z osobą niepełnosprawną na ulicy, 32% ma taka osobę w rodzinie, a zaledwie 8% nie ma z osobami niepełnosprawnymi kontaktu.
Ostatnim pytaniem, a które sprawiło respondentom największą trudność, było pytanie o procent ludzi niepełnosprawnych w naszym społeczeństwie. Tu również istnieje zależność od poziomu wykształcenia.

Tabela nr 2. Odsetek niepełnosprawnych w naszym społeczeństwie.

Jaki % stanowią wg Pana(i) niepełnosprawni	WYKSZTAŁCENIE ZAWODOWE % odpowiedzi	WYKSZTAŁCENIE ŚREDNIE % odpowiedzi	WYKSZTAŁCENIE WYŻSZE % odpowiedzi	RAZEM
1%	50,0	37,5	11,1	32,0
3%	37,5	37,5	66,7	48,0
*10%*	12,5	25,0	22,2	20,0
*20%*	0,100	0	0	0
*Razem*	100	100	100	100

Jak wynika z tabeli III 50% osób z wykształceniem zawodowym uważa, że niepełnosprawni w naszym społeczeństwie stanowią 1%. Natomiast aż 66,7% ludzi z wykształceniem wyższym udzieliła poprawnej odpowiedzi, że niepełnosprawni stanowią 3% naszego społeczeństwa. Żaden z respondentów nie udzielił odpowiedzi, że niepełnosprawni to 20% całego społeczeństwa.

        Gotowość włączenia się w proces integracji nauczycieli naszej szkoły.
        Po zebraniu potrzebnych danych przystąpiono do analizy zgromadzonego materiału. Poszczególne odpowiedzi na pytania zliczono i umieszczono w tabelach lub wykresach. Dokonując zestawień statystycznych nie dzielono respondentek pod względem wieku, czy poziomu wykształcenia, ważne były jedynie opinie i poglądy przez nie głoszone.
        Pytania w większości nie sprawiały trudności, poza pytaniem dotyczącym obowiązujących przepisów prawnych w zakresie integracji. W żadnym wypadku nie odnotowano nieważnych odpowiedzi.
        W pierwszym pytaniu uzyskano informację, czy badane osoby posiadają ogólną orientację na temat aktualnych możliwości pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Rozkład odpowiedzi na pytanie prezentuje poniższy wykres:

Wykres nr 3. Możliwości pracy z dzieckiem niepełnosprawnym

        Objaśnienia do wykresu:
                a) placówki kształcenia specjalnego i nauczania indywidualne,
                b) ośrodek zamknięty,
                c) klasy integracyjne,
                d) nie wiem.
        Jak wynika z wykresu największa ilość osób -10 uważa, że dzieci niepełnosprawne mogą być kształcone w placówkach kształcenia specjalnego oraz w domu poprzez nauczanie indywidualne. 6 osób, co stanowi 27,3% uważa, że dzieci niepełnosprawne mogą się uczyć w klasach integracyjnych. Zaledwie 3 osoby nie posiadają na ten temat wiedzy.
        Według badanych nauczycielek działania związane z opieką nad dzieckiem niepełnosprawnym w szkole koordynuje:

Urząd Miasta i dyrektor szkoły- 9 odpowiedzi (40,9%);
Kuratoria - 4 odpowiedzi (18,2%);
Nauczyciele ze szkoły - 3 odpowiedzi (13,6%);
Nie wiem - 2 odpowiedzi (9,1%).

        Kolejne pytanie, miało na celu zdobycie informacji na temat wiedzy respondentek z zakresu pedagogiki specjalnej oraz źródeł tej wiedzy.
        W związku z tym zadano nauczycielkom pytanie czy posiadają choć w minimalnym stopniu wiedzę z zakresu pedagogiki specjalnej.
        Rozkład odpowiedzi przedstawia się następująco:

2 osoby ukończyły 5-letnie studia magisterskie z zakresu pedagogiki specjalnej,
1 osoba ma ukończone studia podyplomowe z zakresu oligofrenopedagogiki,
2 osoby ukończyły kurs przygotowujący do pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo,
3osoby czerpały wiedzę z kontaktów z zaprzyjaźnionym dzieckiem,
4 Panie, choć nie pracują z takim dzieckiem czerpią wiedzę z samodzielnego studiowania literatury,
4 osoby nie posiadają wiedzy;
6 osób miało zajęcia z pedagogiki specjalnej w czasie studiów.

Procentowy rozkład odpowiedzi przedstawia poniższy wykres kołowy:

Wykres nr 4. Wiedza z zakresu pedagogiki specjalnej w ujęciu procentowym

        Interesowało nas, czy nauczycielki prowadziły lub prowadzą zajęcia z dziećmi upośledzonymi umysłowo?
        10 osób, co stanowi 45,5% prowadzi lub prowadziła zajęcia z uczniem upośledzonym umysłowo. Było to: nauczanie dzieci upośledzonych w klasach I - VI, nauczanie indywidualne lub praca w zakładzie zamkniętym ,,Caritas".
        Kolejne zagadnienie to: rozumienie pojęcia: ,,integracja" oraz wyrażenie stosunku do tworzenia klas integracyjnych w naszej szkole i stosunku do samej integracji.
        100% respondentek rozumie znaczenie pojęcia: ,,integracja".
        Według badanych integracja to:

nauczanie dzieci niepełnosprawnych razem z dziećmi pełnosprawnymi;
włączanie dzieci niepełnosprawnych do normalnego środowiska;
proces scalania (zespalania się) różnych grup w jedną całość;
zacieranie różnic, wyrównywanie szans, tolerancja;
współdziałanie.

        Najwięcej, bo 11 osób co stanowi 50% uważa, że integracja to: nauczanie dzieci niepełnosprawnych razem z dziećmi pełnosprawnymi.
        Wszystkie nauczycielki wyrażają pozytywny stosunek do integracji chciałyby, aby w naszej szkole została utworzona klasa integracyjna. Wyrażają również chęć pomocy w tworzeniu owych klas. poprzez: zbieranie materiałów, opracowywanie planów nauczania zintegrowanego, dzielenie się swoim doświadczeniem oraz promocję.
        14 osób zdecydowanie chciałoby prowadzić zajęcia w klasie integracyjnej, natomiast 5 chciałoby, ale nie ma odpowiednich kwalifikacji i doświadczenia w pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Niechęć trzech pozostałych osób do prowadzenia zajęć wynika z lęku i obaw. 1 osoba nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie.

Wykres nr 5. Chęć prowadzenia zajęć w klasie integracyjnej

Zasadne było również zadanie pytania o wady i zalety systemu integracyjnego i segregacyjnego. Badane nauczycielki podawały najczęściej 2 lub 3 zalety.
Prezentuje to poniższa tabela:

Tabela nr 3. Zalety systemu integracyjnego

Zalety integracji	Liczba odpowiedzi
Kontakt ze zdrowymi rówieśnikami	12
Wspólne nabywanie doświadczeń	7
Kształtowanie postawy tolerancji	17
Przyśpieszenie rozwoju fizycznego i umysłowego	5
Umożliwienie dzieciom niepełnosprawnym w miarę normalnego funkcjonowania	10
Uwrażliwienie dzieci zdrowych na problemy ich niepełnosprawnych kolegów	16
Środek zwalczania dyskryminacji	8

Cieszy fakt, że żadna z Pań nie wymienia wad systemu integracyjnego.
Najważniejsze wady kształcenia segregacyjnego to: izolowanie dzieci niepełnosprawnych, oddzielanie zdrowych od niepełnosprawych, brak tolerancji, wychowywanie dzieci pełnosprawnych obojętnych na krzywdę drugiego człowieka. Według badanych respondentek w szkole muszą być odpowiednie warunki lokalowe, aby integracja była możliwa.

szkoła musi być pozbawiona wszelkich barier architektonicznych, posiadać bezpieczne podjazdy;
należy przygotować sale lekcyjne do prowadzenia zajęć (sale przestrzenne, wyposażone w odpowiedni sprzęt i pomoce);
należy dostosować łazienki i toalety.

        Najczęściej jednak (15 odpowiedzi) pojawiła się ogólna odpowiedź: ,,Aby integracja była realna, szkołę należy przystosować do możliwości dzieci niepełnosprawnych".
        Poprawna integracja, zdaniem 16 nauczycielek, zależy od odpowiednio przygotowanej kadry pedagogicznej, bo to właśnie od postawy nauczycieli zależy bardzo wiele. Na drugim miejscu (10 odpowiedzi) uplasowały się warunki lokalowe. W kilku przypadkach nauczycielki podawały dwie odpowiedzi. Integrację utrudnia natomiast obojętny stosunek nauczycieli i dzieci do osób niepełnosprawnych, a co się z tym wiąże brak zaangażowania kadry pedagogicznej, (ale o to utrudnienie w przypadku nauczycielek z naszej szkoły nie musimy się martwić).
        Najważniejsze trudności, jakie spotykają dzieci niepełnosprawne w szkole masowej, zdaniem respondentek, to

mała życzliwość ze strony innych dzieci, brak akceptacji (10 odpowiedzi),
brak zrozumienia (9 odpowiedzi),
odrzucenie (7 odpowiedzi),
stawianie zbyt wygórowanych wymagań, zbyt duże tempo pracy (3 odpowiedzi),
bariery architektoniczne (7 odpowiedzi),
nie wiem (3 odpowiedzi).

Nauczycielki zaznaczają również, że nastawienie dzieci pełnosprawnych do ich niepełnosprawnych kolegów zależy w głównej mierze od stosunku rodziców i nauczycieli.
Kolejne zagadnienie dotyczyło przedmiotów nauczania, sprzyjających integracji i trudnych do realizacji przez dzieci niepełnosprawne w masowej szkole. Za trudne nauczycielki uważają następujące przedmioty:

języki obce (18 odpowiedzi);
przedmioty ścisłe - chemia, fizyka (17 odpowiedzi);
przedmioty artystyczne- tylko w przypadku słabych zdolności manualnych dzieci (4 odpowiedzi);
kultura fizyczna (11 odpowiedzi).

Badane osoby wymieniały najczęściej kilka odpowiedzi.
Za sprzyjające integracji uważają:

te, których niepełnosprawność w niczym nie przeszkadza (2 odpowiedzi);
wszystkie (2 odpowiedzi);
rzedmioty artystyczne (18 odpowiedzi).

        Jak widzimy, zdecydowana większość (81,8%) za sprzyjające procesowi integracji uważa przedmioty artystyczne (muzykę, plastykę, technikę).
        Zdaniem 100% nauczycielek o wyborze szkoły decydują rodzice lub opiekunowie dziecka.
        Do szkoły integracyjnej mogą być kierowane, według badanych, określone osoby.
        Przedstawia to poniższa tabela:

Tabela nr 4. Dzieci, które mogą być kierowane do klas integracyjnych

Dzieci upośledzone umysłowo i fizycznie	7
Dzieci upośledzone oprócz upośledzenia głębokiego	5
Dzieci, które nie wymagają opieki całodobowej	3
Dzieci, które uzyskały opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej	4
Brak odpowiedzi	3
Razem	22

Najwięcej trudności sprawiło badanym udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące znajomości prawa oświatowego. W przypadku tego pytania pojawiło się bardzo dużo odpowiedzi nie wiem. Rozkład odpowiedzi przedstawia się następująco:

tak - 12 odpowiedzi;
nie - 1 odpowiedź;
nie wiem- 9 odpowiedzi.

        Za tak dużą liczbę odpowiedzi ,,nie wiem" (40,0%) nie winię moich badanych, gdyż pracując w naszej szkole nie muszą orientować się w przepisach prawnych dotyczących kształcenia integracyjnego.
        Stosunek do osób niepełnosprawnych wyrażony w opiniach uczniów.
        Zdrowie dla 45,2% uczniów jest najważniejsze a dla 47,6% jest ważne, dla jednej osoby jest marzeniem. Większa rozbieżność pojawiła się w przypadku zdania: Jestem zadowolony gdy 35,7% czyli 15 uczniów jest zadowolonych, gdy jest zdrowych, 19% gdy dostanie dobrą ocenę i 7 osób gdy pomaga innym ludziom. Pojedyncze odpowiedzi to: Jestem zadowolony gdy:

wygrywam,
ludzie cieszą się życiem,
widzę szczęśliwych łudzi,
nie mam problemów,
gdy jest rozrywka,
gdy jestem z rodzicami,
gdy ktoś jest dla mnie dobry.

Kolejne zdania dotyczyły: wzajemnych relacji osób niepełnosprawnych i zdrowych, stosunku do niepełnosprawnych, postrzegania przez uczniów osób niepełnosprawnych. Według nich człowiek niepełnosprawny jest człowiekiem takim jak my-16,6% (7 odpowiedzi), również 16,6% uważa, że niepełnosprawny jest osobą bezbronną. 14,2%, że nieszczęśliwą, 11,9%, że chorą.
Pojawiły się również odpowiedzi:

wymagającą opieki (l osoba),
upośledzoną umysłowo (l osoba),
pokrzywdzoną przez los (3 osoby),
pogodną i wesołą (2 osoby).

Niepełnosprawni powinni mieć według 21,4% badanych kontakt ze zdrowymi, według 19,0% powinni się leczyć. Zdaniem 14,2% powinni mieć dobrą opiekę, cieszyć się życiem według 11,9%, być tolerowani - 9,5%. Pojedyncze odpowiedzi to:

jeździć na wózku,
być izolowani,
nie przejmować się swoją niepełnosprawnością.

Interesujące było również pytanie: Co ludzie zdrowi mogą i co powinni. Najwięcej, bo aż 50% uważa, że ludzie zdrowi mogą pomóc niepełnosprawnym i 73,8% (31 odpowiedzi), że powinni im pomagać. Inne odpowiedzi to: Ludzie zdrowi mogą.

żyć bezpiecznie (3 odpowiedzi),
wszystko (7 odpowiedzi),
cieszyć się życiem (7 odpowiedzi),
uprawiać sporty, biegać, skakać, pracować, swobodnie się poruszać (po l odpowiedzi).

Ludzie zdrowi powinni natomiast:

być wyrozumiali dla niepełnosprawnych (l odpowiedź),
przebywać z niepełnosprawnymi (2 odpowiedzi),
tolerować niepełnosprawnych (4 odpowiedzi).

59,2% (25 odpowiedzi) uczniów pomoże niepełnosprawnym, jeżeli będą czegoś potrzebowali. 23,8% pomoże, gdy niepełnosprawny będzie w trudnej sytuacji. Pozostałe 17% uczniów pomoże, gdy będą do tego zmuszeni lub gdy niepełnosprawny nie będzie mógł przejść przez ulicę. Aż 71,4% (30 odpowiedzi) chciałoby, aby niepełnosprawni byli zdrowi, 19,0% aby byli akceptowani a 9,6% aby byli szczęśliwi. Największą trudność sprawiło uczniom dokończenie zdania: Gdy widzę osobę niepełnosprawną fizycznie......... i Kiedy widzę osobę niepełnosprawną umysłowo ....... W obu tych zdaniach, w 10 przypadkach nie pojawiła się żadna odpowiedź. Odpowiedzią najczęściej udzielaną było: Kiedy widzę osobę niepełnosprawną fizycznie jest mi smutno i przykro -15 odpowiedzi, co stanowi 71,4%. Jest mi jej żal - 42,8% odpowiedzi, współczuję jej -19,0%, staram się na nią nie patrzeć również 19,0%. Pojawiły się również odpowiedzi:

cieszę się, że jestem zdrowa (2 odpowiedzi)
płaczę (2 odpowiedzi)
zastanawiam się, dlaczego tak cierpi (l odpowiedź)
nie dokuczam jej (l odpowiedź).

W przypadku dokończenia zdania: Kiedy widzę osobę niepełnosprawną umysłowo uczniom najczęściej jest smutno i przykro - 47,6% odpowiedzi, jest im żal - 42,8% odpowiedzi, a 23,8% uczniów gotowa jest wtedy pomóc niepełnosprawnym. Pojawiły się również inne odpowiedzi:

współczuję jej (4 odpowiedzi);
nie patrzę na nią (3 odpowiedzi);
cieszę się, że jestem zdrowy (2 odpowiedzi).

Zaledwie 2 spośród 42 badanych uczniów, nie dostrzega różnicy pomiędzy niepełnosprawnością fizyczną i umysłową.
Bardzo duża rozbieżność w odpowiedziach pojawiła się w przypadku dokończenia zdania: Gdybym był (a) osobą niepełnosprawną.................. Zadano to pytanie, po to aby uczniowie będący osobami zdrowymi, wczuli się w sytuację osoby niepełnosprawnej. Trzech uczniów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Najwięcej, bo 7 uczniów, co stanowi zaledwie 16,6% byłoby z tego bardzo nieszczęśliwe, 14,3% chciałoby być zdrowymi.

III. Zgromadzenie podstaw prawnych dotyczących tworzenia klasy integracyjnej.

IV. Nawiązanie współpracy z przedszkolem samorządowym nr 1 w Zelowie z oddziałami integracyjnymi.

V. Przeprowadzenie sondażu i uczestniczenie w spotkaniu z zainteresowanymi rodzicami, którym przekazane zostały informacje dotyczące pracy w klasie integracyjnej a mianowicie: o potrzebie kształcenia specjalnego orzeka Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. Jednak rodzice muszą wyrazić zgodę na przeprowadzenie specjalistycznych badań kierując się dobrem dziecka. Rodzic, który posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego udaje się do organu prowadzącego szkołę lub do dyrektora szkoły, do której chce posłać swoje dziecko i składa wniosek o zapewnienie odpowiedniej formy kształcenia.

VI. Opracowanie koncepcji pracy klasy integracyjnej opartej na zapisach statutowych szkoły zgodnych z postanowieniami prawa oświatowego tj.:

liczba uczniów w oddziale integracyjnym powinna wynosić od 15 do 20 uczniów, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych (ważne jest by liczba dzieci niepełnosprawnych była ruchoma w zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności. Dzieci niepełnosprawne nie powinny być starsze więcej niż o rok lub dwa od pełnosprawnych rówieśników),
w klasie zatrudnionych jest dwoje nauczycieli prowadzący i wspomagający (praca w klasie integracyjnej wymaga zróżnicowania metod, środków i treści). Nauczyciele razem starają się by nauczanie było wielopoziomowe w ramach wspólnego programu nauczania.
należy opracować Modyfikowane Programy Nauczania (dostosowane do indywidualnych możliwości i potrzeb, tworzone na bazie programu, którym pracuje cała klasa, ale zawierające treści, które dane dziecko jest w stanie przyswoić)
należy dostosować Program Wychowawczy Szkoły.

        Inne zagadnienia, które powinny zawarte być w dokumencie to np.: formy oceny uczniów, aranżacja przestrzeni klasowej czy formy współpracy z rodzicami i instytucjami.
        Koncepcja pracy klasy integracyjnej uzyskać musi aprobatę organu prowadzącego szkołę, akceptację Rady Pedagogicznej i Rady Rodziców. Całą dokumentację wraz z opiniami gromadzi i opracowuje pod względem merytorycznym dyrektor szkoły, który przekazuje ją do organu nadzorującego tj. Kuratorium Oświaty.
        Dokumenty te dają podstawę do dalszej pracy zespołu nauczycieli skupionych w zespole problemowym ds. integracji, a mianowicie:

1. Zapoznanie się z dokumentacją zgromadzoną podczas kierowania uczniów do klasy integracyjnej, tzn. charakterystyką z przedszkola, opinią psychologiczną, pedagogiczną i lekarską, zawartą w orzeczeniu PPP.
2. Przeprowadzenie wstępnego wywiadu z matką, ojcem lub opiekunem dziecka - w pierwszym tygodniu jego pobytu w szkole.
3. Sporządzenie wstępnej charakterystyki dziecka w pierwszym miesiącu jego pobytu w szkole na podstawie obserwacji w toku codziennej pracy na wszystkich rodzajach zajęć w klasie, na wycieczce, podczas zabawy, w kontaktach z rówieśnikami i osobami dorosłymi. Przeprowadza się też własne badania, nie wymagające specjalnych narzędzi czy aparatury, poprzez badanie np.z jakiej odległości dziecko słyszy, sprawdzanie siły zaciskowej i sprawności chwytnej ręki, ogólnego stanu wzroku dziecka itp.

VII. Opracowanie modyfikowanych programów nauczania i dostosowanie programu wychowawczego szkoły.
        Modyfikacja zadań programowych na podstawie diagnozy jest kompetentna, rzetelna i dostosowana do potrzeb uczniów.
        Realizacja zadań programowych w danej klasie jest taka sama dla wszystkich uczniów - zdrowych i niepełnosprawnych, jednak ich egzekwowanie wśród uczniów niepełnosprawnych jest wydłużone w czasie. Na przykład materiał przeznaczony do realizacji w pierwszym semestrze może być także kontynuowany w drugim.
        Nie ma potrzeby pracować innym programem i z innym podręcznikiem (mowa tu o podręcznikach wydawanych przez WSiP, bezpłatnych dla uczniów z orzeczoną niepełnosprawnością). Niepotrzebnie tworzy się w ten sposób segregację uczniów - inny program, inny podręcznik - INNY uczeń.
        Można korzystać z podręczników specjalnych na zajęciach rewalidacji, czy wyrównawczych. Różnica w podręcznikach do "masówki" i do szkół specjalnych polega przede wszystkim na tym, iż w podręcznikach dla szkół specjalnych jest dużo więcej ćwiczeń z tego samego zakresu materiału, ponieważ uczniom z niepełnosprawnością szczególnie intelektualną potrzeba dużo więcej powtórek. Dlatego warto korzystać z podręczników specjalnych, ale nie warto, aby stały się one jedynym zestawem książek dla dzieci.
        Na bieżąco należy prowadzić dokumentację dotyczącą pracy w nauczaniu zintegrowanym. Codziennie dokonywać zapisów na temat realizacji zadań z poszczególnych edukacji, mając na uwadze zakres umiejętności i osiągnięć uczniów niepełnosprawnych.
        Podczas pracy nad programem wychowawczym należy pamiętać, że wychowawcami i opiekunami muszą być wszyscy: nie tylko wychowawca klasy, ale i nauczyciel wspomagający, nauczyciel przedmiotowy, pedagog szkolny (tworzą oni zespół wychowawczy opiekujący się konkretną klasą integracyjną), obok nich cały personel szkoły od pani sprzątaczki począwszy, a skończywszy na dyrektorze.

VIII. Dokonanie oceny postępów uczniów dwukrotnie w ciągu roku szkolnego: pod koniec pierwszego semestru i na zakończenie roku szkolnego. Materiały pomocnicze do oceny postępów uczniów stanowią tzw. "Obserwacje pedagogiczne" oraz "Karty semestralne oceny opisowej ucznia niepełnosprawnego", w których wyszczególnia się najważniejsze zadania w poszczególnych edukacjach np. polonistycznej, matematycznej itd.

IX. Zadanie ostatnie to ewaluacja prowadzonych działań i efektów pracy klasy integracyjnej, czyli ponowne przeprowadzenie badań i poznanie opinii środowiska Szkoły Podstawowej nr 2 w Zelowie.

JAKIE KORZYŚCI DAJE UTWORZENIE KLASY INTEGRACYJNEJ:

kontakt z dziećmi niepełnosprawnymi uczy tolerancji, którą to cechę często przypisujemy sobie, a nie wykazujemy jej w życiu codziennym
toruje drogę do akceptowania różnic między ludźmi, a przede wszystkim rozwija wrażliwość i odpowiedzialność dzieci,
dzieci niepełnosprawne nie są traktowane jako biedne czy gorsze, mają wiele do zaoferowania swoim zdrowym kolegom,
powierzenie opieki nad chorym kolegą mobilizuje do pozytywnych odruchów i chęci niesienia pomocy,
dzieciom niepełnosprawnym ułatwia funkcjonowanie w otaczającej rzeczywistości.

Aneksy